Çoğumuz, "Gâvur İzmir" deyiminin 19. yüzyıl sonrasında ortaya çıktığını ve İzmir'in gayrımüslim nüfusunun fazlalığı ile alâkalı olduğunu zannederiz ama meselenin aslı böyle değildir. Bu deyim çok daha eski yüzyıllara, İzmir'in Müslümanlar tarafından fethinden önceki devirlere kadar gider.
İşte, "Gâvur İzmir" deyiminin tarihi:
Bizans İmparatorluğu'nun önemli limanlarından olan İzmir, sonraki senelerde Aydınoğulları ile Bizanslılar arasında birkaç defa el değiştirdi; Malazgirt zaferinin ardından "ilk Türk amirali" olan Çaka Bey tarafından fethedildi ama Çaka Bey'in ölümünün ardından yeniden Bizanslılar'ın eline geçti.Aydınoğlu Umur Bey şehri 1328'de tekrar fethetti ama Venedik, Cenova ve Rodos donanmaları 1344'te geri aldılar.
15. yüzyılın ilk senelerine kadar, iki ayrı İzmir vardı: Hristiyanlar'ın kontrolünde olan sahil kesimindekiİzmir ile Müslümanların hâkim oldukları iç kısımlardaki "yukarı" İzmir...
Şehrin yukarı tarafı Malazgirt sonrasında Müslümanlar'ın eline geçmişti ama sahil ve sahildeki kale, Hristiyanlar'ın elinde bulunuyordu. Yapılan bütün kuşatmalar, savaşlar ve mücadeleler işte bu sahil kısmını ele geçirmek için idi.
Bugün hâlâ vârolan "Gâvur İzmir" deyimi bu devirlere dayanır ve bu söz ile bundan altı asır öncesine kadar Hristiyanlar'ın elinde bulunan "sahil İzmir'i" kastedilir.
Hristiyan donanmasının 1344'te Aydınoğulları'ndan geri almasının ardından İzmir artık bir Latin şehri oldu ve sonraki senelerde güçlenen Osmanlı Beyliği de İzmir'i fethedemedi...
"Gâvur İzmir"i Hristiyanlar'ın elinden 1402'deki Ankara Savaşı sonrasında Ege sahillerine uzananTimur aldı ve şehrin sahil kısmı ile kaleyi o senenin Aralık'ında birkaç gün içerisinde fethetti. Timur'un ardından Anadolu'daki beylikler ile Osmanlılar arasında gidip gelen İzmir 1424'te İkinci Muradtarafından kesin şekilde zaptedildi. Şehrin "gâvur" kesimi birkaç defa Haçlı donanmalarının saldırısına uğradı ise de 1919'daki Yunan işgaline kadar bir daha Hristiyan idaresi altına girmedi...
"Gâvur İzmir" deyiminin aslı, işte budur...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder